Pod koniec lat 90-tych minionego dość niedawno wieku XX, wysiłkiem niezależnej rozlewni Vintage Malt Whisky, na światowych rynkach zadebiutowała whisky Finlaggan. Powiedzieć, że to świetna whisky w swoim przedziale cenowym to nic nie powiedzieć. A historia, która zapisana jest w samej jej nazwie jest równie fascynująca, przez co tym bardziej zachęca do jej spróbowania. Tak więc dość ględzenia – zaczynajmy!
Finlaggan to nazwa zrujnowanego zamku (nazywanego również „Zamkiem Eilean Mór”), który znajduje się na wyspie Eilean Mór, jednej z trzech wysp usytuowanych nad jeziorem Loch Finlaggan (dwie z nich, większe, nazywają się tak samo – Eilean Mór, trzecia, mniejsza, Eilean Na Comhairle; wszystkie posiadają stanowiska archeologiczne), w archipelagu Hebrydów, zaledwie 2 kilometry na północny zachód od małej wioski Ballygrant.
Jej nazwa oznacza „Miasto zboża” i jest to najdłużej osiedlona wioska na Islay. Niedaleko stąd do legendarnych wiosek Port Askaig i Port Ellen, a najbliższą czynną gorzelnią jest CaolIla..
Budynek zamku został zbudowany z cegieł
w XIII wieku, zaś jego fundament stanowiły najprawdopodobniej pozostałości dawnego fortu lub więzienia. Powstał on z inicjatywy klanu MacDonald, który urzędował na Eilean Mór między XIII, a XV wiekiem, kiedy to zamek został zniszczony.
Klan MacDonald to jeden z najważniejszych klanów rodzinnych w całej historii Szkocji. Do tego wręcz stopnia, iż nazywani byli oni „Władcami Wysp”. Jako, że członkowie klanu sami wybrali sobie na siedzibę okolice jeziora Finlaggan, można więc śmiało pokusić się o stwierdzenie, iż tamtejsze strony okazały się być ich kolebką. „Władcy Wysp” rządzili wyspami i częścią zachodniego wybrzeża Szkocji niemalże niezależnie od królewskiej kontroli aż do 1493 roku, kiedy to na tron królewski wstąpił Jakub IV, który zarządzanie wspomnianymi terenami przekazał w swoim imieniu specjalnemu najemcy. Zanim to jednak nastąpiło Finlaggan był dumną siedzibą, a zarazem centrum administracyjnym Lordship of The Isles. Eilean Na Comhairle była najprawdopodobniej miejscem, gdzie zapadały najistotniejsze decyzje i toczyły się debaty o największym ciężarze gatunkowym, sam zaś zamek Finlaggan służył za budynek sądu.
Legendarny klan MacDonald, a zamek i jezioro Finlaggan
Jak już wyżej wspomniałem prastary ród MacDonald rządził tu niepodzielnie przez wiele dziesięcioleci, ukrócił to jednak król Jakub IV.
W wyniku oszustwa Maclaina z Ardnamurchan (wiązało się to ze sprawą egzekucji na królewskim
gubernatorze zamku Dunaverty) Ian MacDonald, jego syn Ian Cathanach MacDonald oraz trzej jego wnukowie zostali osądzeni i skazani na karę śmierci przez powieszenie. Wyrok wykonano w Burgh Muir koło Edynburga. Fakt ten można by
uznać za czasową cezurę, która definitywnie zaważyła na końcach niepodzielnych rządów rodu MacDonald w kształcie, jaki ówcześnie on istniał.
Król Jakub IV i smutny koniec klanu MacDonald i zamku Finlaggan
Zamek rozebrano najprawdopodobniej w XVI wieku. Przez stulecia pozostawały tam tylko ruiny kilku budynków, w tym, co oczywiste, pozostałości zamku, ale i szczątkowe fundamenty dawnej kaplicy St Findlugan.
Na szczęście znaleźli
się entuzjaści tego miejsca, dzięki czemu powstało tu muzeum, kaplica została odratowana, zaś okoliczne ziemie nadal są niezwykle atrakcyjne pod względem archeologicznym, co powoduje, iż status okolic dawnego zamku Finlaggan nadal
jest wysoki.
Poza tym jest to obszar naprawdę ważny dla Szkotów, przede wszystkim pod względem stricte historycznym. Stąd nie dziwi fakt, iż, na fali rosnącej w zaskakująco szybkim tempie popularności whisky na świecie,
powstała marka, która swą nazwę zaczerpnęła właśnie od Finlaggan Castle.
Jeśli chodzi o samą Finlaggan Single Malt Whisky od momentu powstania marki istniało kilka oficjalnych bottlingów nazwanych Original. Były więc dwie wersje NAS (No Age Statement – bez określenia wieku) – Finlaggan Original NAS 40% ABV (poddany procesowi filtracji na zimno) i Finlaggan Original NAS 58% ABV (nie filtrowany na zimno, butelkowany z naturalną mocą beczki) oraz Finlaggan Original 10yo 40% ABV (jeden z dwóch w historii Finlagganów z określeniem wieku na butelce, poddany procesowi filtracji na zimno) i Finlaggan Original 12yo 43% ABV (filtrowany na zimno).
Przegląd wszystkich edycji whisky Finlaggan
Następnie powstają Finlaggany z edycji Old Reserve – powtórzone wersje NAS z mocą 40% ABV (filtrowana na zimno, debiut na początku XXI wieku) i 58% ABV (nie filtrowana na zimno, z naturalną mocą beczki, debiut w 2012 roku) oraz Finlagan Eilean Mór NAS z mocą 46% ABV (filtrowany na zimno, debiut w 2015 roku), a także wersje finiszowane po porto (Finlaggan Old Reserve NAS Port Cask Finish z mocą 46% ABV – filtrowany na zimno, debiut w 2016 roku) i sherry (Finlaggan Old Reserve NAS Sherry Cask Finish z mocą 46% ABV – również poddany procesowi filtracji na zimno, debiut w 2016 roku).
W 2014 roku następuje odświeżenie marki, rebranding butelek i etykiet, a w dwa lata później, w 2016 roku, firma Vintage Malt Whisky, właściciel marki Finlaggan, osiąga spektakularny sukces sprzedając milionową butelkę tej właśnie whisky.
W tym też roku wypuszcza specjalną edycję whisky Finlaggan – Finlaggan Feis Ile 2006(zabutelkowana: kwiecień 2016) – jest to whisky typu Vintage, której powstało zaledwie 350sztuk. Butelkowana z mocą 50% ABV. Nie filtrowana na
zimno.
Najnowsza wersja Finlaggan Single Malt Whisky to Finlaggan Old Reserve Red Wine Cask Matured. To whisky starzona przez cały okres maturacji (około 6-7-letnie destylaty, jak wszystkie wersje NAS Finlaggana) w beczkach po
czerwonym wytrawnym hiszpańskim winie z apelacji Rioja w Starej Kastylii. Butelkowana z mocą alkoholu 46% ABV, filtrowana na zimno. Rokrocznie limitowana do około 7 tysięcy butelek.
Finlaggan - czym jest i czy warto spróbować?
Wiadomo, że pochodzi z Islay, a poziom fenoli wynosi 25-30 p.p.m. Wiadomo także, że nie istnieje destylarnia o nazwie Finlaggan, ale istnieje (istnieją?) gorzelnia/-nie, która/-e ją produkują. Skąd ta alternatywna liczba mnoga? Otóż, z nie do końca potwierdzonych, ale wiarogodnych źródeł wiemy, że, choć w butelce zamknięta jest zawsze whisky z jednej destylarni, pewności mieć nie możemy, że zawsze jest to ten sam zakład. Powód jest prozaiczny, a zarazem i pragmatyczny – destylaty skupowane są z jednego źródła oferującego wszystkie whisky z Islay, natomiast o samym zakupie destylatu częstokroć decyduje jak najlepsza cena. Niezależnie jednak od tego wszystkiego ważne, iż rok rocznie Finlaggan utrzymuje znakomity poziom.
Co wiadomo o whisky Finlaggan? Cóż, jest to tzw. bastard malt, czyli whisky-zagadka.
W szczególności stosunek cena - jakość. Możemy więc mieć stuprocentową niemal pewność, iż, niezależnie z jaką akurat whisky z Islay będziemy mieć do czynienia, w butelce każdego Finlaggana zamknięte będzie najprawdziwsze płynne złoto z legendarnego Islay. Nieoficjalne źródła donoszą, iż Vintage Malt Whisky dba o to, by w butelkach Finlaggan Single Malt Whisky zamknięty był zawsze destylat z jednej i tej samej gorzelni, niezależnie od roku produkcji. Dlatego też na pytanie – czy warto? - odpowiedź wydaje się prosta i niemalże jednoznaczna. Dla niewprawnych kubków smakowych Finlaggan będzie stanowił znakomity wstęp do zapoznawania się ze światem unikatowego Islay, dla wytrawnych graczy zaś – naprawdę atrakcyjną, przystępną cenowo propozycję na whisky może mniej zobowiązującą, acz niezwykle solidną, doskonale nadającą się, jak to się w światku mniej i bardziej wybrednych koneserów określa, na tzw. daily dram.