Tak dzieje się z tematami dotyczącymi whisky
i mnogimi podziałami, które są jej udziałem. Oczywiście pewne cechy są nieodłącznie związane
z daną kategorią, a ich znaczenie przekłada się bezpośrednio na profil smakowy czy styl
danej odmiany.
Tak dzieje się z tematami dotyczącymi whisky
i mnogimi podziałami, które są jej udziałem. Oczywiście pewne cechy są nieodłącznie związane
z daną kategorią, a ich znaczenie przekłada się bezpośrednio na profil smakowy czy styl
danej odmiany.
Łatki, tagi, oznaczenia, certyfikaty czy medale - wszystkie te znaczniki, słowa lub zwroty, mają podkreślić złożoność zagadnienia i wyróżnić jedną nadrzędną cechę spajającą jej charakterystykę. Niestety, im bardziej poznaje się materię
i wchodzi
w jej zawiłości, tym mocniej odczuwa się złożoność
i trudność w prostej ocenie czy zaszufladkowaniu.
Są i takie, które wydawać by się mogło, odnoszą
się do samej jakości i swoiście hierarchizują
kategorię. Daje to poczucie uwznioślenia jednego rodzaju, z jednoczesnym upowszechnieniem drugiego.
Taka sytuacja i podział,
występuje i jest dość silnie spolaryzowany w dwóch gatunkach szkockiej
whisky - single i blended. Czym zatem różnią się,
te dwie gałęzie szkockiej whisky i czy rzeczywiście stoją za nimi jakiekolwiek konotacje
jakościowe?
Ciekawostkę może stanowić fakt, że jeżeli
gorzelnia do produkcji wykorzysta inny rodzaj aparatury, niż klasyczne miedziane alembiki,
trunek nie będzie mógł nosić miana single malt.
Pomimo iż został wyprodukowany w jednej
gorzelni i tylko ze słodowanego jęczmienia, to
jego destylacja nie przebiegła w miedzianych
alembikach, co skutecznie dyskwalifikuje go
z tej kategorii.
Jedno słodowa whisky
Single malt whisky to trunek, który powstaje
w jednej gorzelni, w wyniku destylacji okresowej,
w miedzianych alembikach „piwa gorzelniczego”,
które pochodziło w stu procentach ze słodowanego jęczmienia. Przed butelkowaniem,
trunek może
zostać poddany kupażowaniu różnych beczek,
pod warunkiem, że ich zawartość pochodziła
z jednej gorzelni i spełnia wszystkie cechy
opisane powyżej. Edycje, które nie zostały poddane kupażowaniu, najczęściej
będą określane jako
single cask lub barrel.
W przypadku gdy jedna gorzelnia produkuje
whisky ze słodowanego jęczmienia oraz innych
zbóż, trunek, który powstanie z ich połączenia
nie będzie mógł pomimo jednego miejsca
pochodzenia nosić miana single.
Z drugiej strony jest whisky mieszana, która
powstaje z połączenia wyżej opisanych single
malt z destylatami zbożowymi zwanymi single
grain whisky.
Pierwotnie w Szkocji whisky nie mieszano,
a owoce pracy małych gorzelników były częstokroć konsumowane jeszcze zanim trafiły do beczki.
Metody destylacji - inne niż w alembikach -
odkryto i wykorzystano na skalę przemysłową
znacznie później, co wiązało się z wykorzystaniem innych rodzajów zbóż niż jęczmień.
Wprowadzenie do obiegu alkoholi, otrzymanych
na drodze destylacji ciągłej, zaowocowało
możliwością łączenia ich z produkowanymi
wcześniej trunkami. Tak powstałe połączenie
zyskało wielu zwolenników i zdominowało
całość
przemysłu, który po dziś dzień w aspekcie ilościowym opanowany jest przez whisky mieszane.
Obecnie prawie każda gorzelnia, wypuszcza na rynek swoją własną edycję, jednak jeszcze kilka dekad wcześniej, warunkiem bytu tych destylarni było uczestnictwo w składzie jakieś whisky mieszanej.
Obecnie mniej niż 10 działających gorzelni whisky zbożowej, produkuje zbliżoną ilość whisky, co
ponad 120 działających destylarni -whisky słodowej.
Dalszą konsekwencją jest butelkowanie blisko
90% całej produkowanej whisky
jako blended.
Whisky mieszana powstaje z połączenia trunków
ze słodowanego jęczmienia z tymi wytwarzanymi
z różnych zbóż i destylowanych w sposób ciągły, niekorzystający z miedzianych alembików.
W skład takiej mieszanki wchodzi zmienna
ilość whisky malt, których procentowy udział
determinuje charakter i styl. Różne trunki typu grain nadają główne tło, wygładzające całość kompozycji.
Dzięki szybko dojrzewającej whisky grain, trunki
te mogą trafiać na rynek już w minimalnym wieku trzech lat i nadawać się do picia, czego nie można
by powiedzieć w przypadku ich pojedynczych składników.
Cecha ta z kolei
przekłada się bezpośrednio na
niską cenę i szeroką dostępność. Whisky te często prezentują i noszą miana swoich twórców, nazwę firmy czy elementów będących inspiracja dla ich powstania.
Myślą przewodnią w kreowaniu whisky blended
jest powtarzalny charakter, który uzyskiwany jest zodpowiednio zestawionych i połączonych trunków. Ich skład i udział bywa zmienny i rzadko kiedy jest ujawniany, poza składnikami, które
stanowią tak zwany trzon smakowy.
Niestety bardzo rzadko jest to wartość, której parametr można odszukać na etykiecie butelki.
W większości najpopularniejszych whisky, ponad połowę składu stanowi trunek zbożowy.
Konsekwencją powyższego, jest wrodzona
większa lekkość i eteryczność tej odmiany.
Niekiedy może to wiązać się z pewną
bezpłciowością i brakiem cech wyróżniających
- nie jest to jednak zarzut czy cecha całej kategorii.
Ogólny profil smakowy i to, co można powiedzieć,
że stanowi swoiste DNA whisky mieszanych to brak skrajności sensorycznych. Wynika to bezpośrednio
z faktu łączenia różnych gatunków, z czego jeden
jest szczególnie delikatny.
Whisky jednorodne słodowe to złożony
twór powstały w obrębie jednego zakładu
produkcyjnego oraz jednej odmiany zboża, którą
jest słodowany jęczmień. Profil sensoryczny
w przypadku tej whisky powstaje i kreowany
jest
w oparciu o procesy zachodzące w destylarni.
Mnogość miejsc w procesie powstawania whisky sprawia, że każda gorzelnia jest w stanie
wypracować swój niepowtarzalny styl.
Jednak około połowa smaku finalnego produktu, uzależniona jest od beczki, w której będzie dojrzewać.
Widać to szczególnie podczas degustacji whisky
z jednej gorzelni, zabutelkowanych w edycjach nie kupażowanych, pochodzących
z jednej beczki.
Sposób suszenia słodu - z lub bez użycia torfu,
kształt alembików czy czas trwania fermentacji
- to tylko kilka z szeregu długiej listy czynników, wpływających na charakter ostateczny trunku.
W pewien sposób może wydawać
się
to ograniczające i sprawiać wrażenie nie
zmienności charakteru powstającego trunku.
Pełne ujednolicenie każdej kolejnej partii możliwe
jest jedynie dzięki odpowiedniemu kupażowaniu beczek. Czynniki, które będą determinować styl
i charakter powstającej whisky, to umiejscowienie gorzelni a właściwie magazynów,
w których
trunek będzie dojrzewał.
W związku z powyższym większość whisky single malt nosi nazwy, odnoszące się do miejsc czy obszarów, z których pochodzi, co ma zaznaczyć wpływ rodowodu, na smak i charakter trunku. Konsekwencją takiego DNA tych trunków, jest
dość
jednolity charakter, w którym często pomimo
pozornych zmiennych, można dostrzec wspólny mianownik. Dodatkowo profil sensorycznych tych
whisky, jest bardziej skoncentrowany i potrafi ukazywać duże skrajności smakowe i aromatyczne.
Bardzo
często charakter niektórych whisky jest niepowtarzalny i trudny do pomylenia z innymi.
Czym zatem kierować się
przy wyborze?
Charakterystyka poszczególnych rodzajów
whisky nie pozwala na wysunięcie tezy świadczącej
o wyższości jednego trunku nad drugim.
Zasadniczo zarówno w przypadku single,
jaki blended znajdą się trunki, których jakość pozostawia
wiele do życzenia, a i pewnie będą
takie produkty, których styl przypadnie do gustu niewielkiej liczbie amatorów.
Z drugiej strony w każdej znajdą się trunki zachwycające nawet najbardziej wybrednych koneserów. Chcąc znaleźć
produkt zaskakujący
czy inny od wszystkich, o dość mocno zaznaczonym stylu, warto kierować się w stronę trunków jednorodnych. Szukając z kolei czegoś klasycznego
i delikatnego, o lekkim charakterze, należy zwrócić uwagę
na dobrej jakości trunki mieszane.