Czytaj dalej
Najpopularniejsze na świecie whisky to oczywiście szkocka, amerykańska, japońska i irlandzka. Są jednak kraje, w których albo naprawdę sporo się produkuje, albo produkowało niegdyś. A historia gorzelnictwa może sięgać naprawdę daleko wstecz. Na ten przykład – Walia…
Istnieją udokumentowane dowody mówiące o produkcji wszelakich alkoholi (również whisky) w Walii już w IV wieku naszej ery. Prym w tymże procederze wiedli, a jakżeby inaczej, duchowni mnisi. Później już nie było tak różowo. Dość powiedzieć, iż Penderyn…a zresztą, nie uprzedzajmy faktów.
Od IV, a może i wcześniej?
Na początku XVIII wieku rodzina Evana Williamsa posiadała własną gorzelnię w Dale w hrabstwie Pembrokeshire. Niestety, emigracja do USA zmusiła ich do zamknięcia zakładu. Jeszcze na przełomie XIX i XX wieku (1889-1903/1910) dość krótko działała gorzelnia założona w wiosce Frongoch, w hrabstwie Gwynedd, w północnej Walii (założona została przez Richarda Johna Lloyda Price’a, który udzielał się m. in. jako dziennikarz oraz… sędzia na wystawach rasowych psów). Po jej zamknięciu musiało minąć ponad 100 lat, by zbudowano nową walijską destylarnię.
Od Evana Williamsa do Penderyn
Dlaczego musiało upłynąć ponad 100 lat, by na terenie Walii pojawiła się znów choć jedna jedyna destylarnia whisky? Cóż, pytanie jest dość trudne, a odpowiedź niekoniecznie jednoznaczna, aczkolwiek pewne jest, iż powszechne pijaństwo z jednej oraz rosnący w siłę ruch wstrzemięźliwości z drugiej strony, te dwa przeciwstawne zjawiska obserwowane na przełomie XIX i XX wieku miały ogromny wpływ na spadek popytu, podaży, etc.
Czas posuchy
Park Narodowy Brecon Beacons powstał w 1957 roku jako dziesiąty z kolei Park Narodowy w Wielkiej Brytanii. Skrywa on wiele ciekawostek i tajemnic. Znajdziemy tu m. in. pozostałości po czasach prehistorycznych, Imperium Rzymskiego, czy Brycheiniog, średniowiecznego niezależnego królestwa północnej Walii. Dziś część Parku służy m. in. za poligon i miejsce, w którym przyjmuje się nowych członków elitarnej jednostki SAS.
Brecon Beacons
Wioska Penderyn (połączenie słów „pen” i „(a)deryn”, co oznacza „Głowa ptaka”) leży w hrabstwie Rhondda Cynon Taf w dolinie Cynon, nad rzeką Cynon. To właśnie tu, na terenie Parku Narodowego Brecon Beacons, dokładnie 14 września 2000 roku wydestylowano pierwszą whisky w gorzelni Penderyn.
Położenie
Pierwsze plany odnośnie budowy nowej gorzelni whisky w Walii powstały już w 1990 roku, kiedy to grupka przyjaciół spotkała się w jednym z pubów usytuowanych w małej wiosce Hirwaun, na południowym skraju Parku Narodowego Brecon Beacons. Jak widać – plany te nie spaliły na panewce, wręcz przeciwnie, dały asumpt ku odnowieniu tradycji gorzelniczej w Walii.
Hirwaun i asumpt
Guru świata whisky, wielki ekspert od beczek, nazywany „Einsteinem whisky”, zmarły niedawno dr Jim Swan, partycypował w pierwszych latach działalności Penderyn. Ze znakomitym zresztą skutkiem. Tak samo pomagał on także w Kilchoman (Szkocja), Kavalan (Tajwan), czy Milk & Honey (Izrael), gorzelniach, które są albo na fali wznoszącej, albo wręcz szybują niezwykle wysoko (Kavalan w szczególności).
Dr Jim Swan
W historii gorzelni Penderyn te 3 daty mają szczególne znaczenie. Pierwsza – dokładnie 14 września 2000 roku – to data rozpoczęcia produkcji w pierwszej gorzelni Penderyn. Pierwszej, tak, to nie pomyłka, bo są jeszcze takowe dwie! Otóż w 2021 roku otworzono bliźniaczą gorzelnię Penderyn na północy Walii, w miejscowości Llandundo w hrabstwie Conwy, ząs w 2023 roku – kolejną, trzecią „bliźniaczkę”, tym razem w Swansea, na terenie dawnej huty miedzi Hafod.
2000, 2021 i 2023
Whisky z Penderyn charakteryzuje się wyraźną gładkością, miękkością i owocowością (także wersje torfowe). Ogromny wpływ na wymienione przed chwilą cechy mają wysoka jakość jęczmienia (łagodniejszy od szkockiego słód z browaru SA Brain z Cardiff), wody (pochodzi z rzeki Cynon, przepływa przez torfowisko i filtrowana jest w sposób całkowicie naturalny przez bazalt, porowate czerwone piaskowce i wapień), czy maturacja (najczęściej w beczkach po maderze).
Charakter
W Penderyn whisky destyluje się za pomocą alembików zarówno tradycyjnych, typowo „szkockich”, jak i Faradaya (Faraday Stills). Alembiki te posiadają specjalną kolumnę z 24 ruchomymi płytkami w środku, co pozwala na uzyskanie czystego, lekkiego i owocowego destylatu. Poza tym jego moc jest większa aniżeli w przypadku destylatów pochodzących z tradycyjnych alembików (około 92% ABV w porównaniu 70-73% ABV). Pozwala on także na zużycie mniejszej ilości energii oraz jej efektywniejsze wykorzystanie.
Różne alembiki
Portfolio Penderyn jest imponujące i stale, sukcesywnie się poszerza. Znajdziemy tu edycje zarówno torfowe, jak i nietorfowe (te w większości), wersje limitowane i edycje single cask. Dodajmy, iż stosuje się tu dużo różnych rodzajów beczek – po Bourbonie i maderze (te najczęściej), a także po sherry, porto i „wynalezione” przez dr Jima Swana słynne STR (dwukrotnie opiekane, zwęglane) po czerwonym wytrawnym winie.
Dossier
Penderyn miała niebagatelny wpływ na odradzanie się walijskiego gorzelnictwa. Wystarczyło mniej, niż 3 dekady, by w niedużej przecież Walii powstały zupełnie nowe, piszące na nowo historię walijskiego gorzelnictwa zakłady. Natenczas jest ich 7, plus Penderyn w 3 lokalizacjach. Całkiem nieźle Walio, oby tak dalej!
Walia wstaje z kolan