Na fali boomu na whisky w latach 90-tych XIX wieku powstało ponad 30 gorzelni w samej tylko Szkocji.
Jedną z nich była Longmorn, której pomysłodawcą i założycielem był niejaki John Duff.
Duff w
kilka lat osiągnął z nią na tyle duży sukces, iż postanowił postawić w pobliżu kolejną gorzelnię.
I tak w 1898 roku uruchomiono BenRiach.
Gorzelnia BenRiach stanęła w samym sercu regionu Speyside (północna jego część), w Morayshire, pomiędzy miastami Rothes i Elgin.
W pobliżu znajdziemy, oprócz Longmorn oczywiście, także inne zakłady (Glen
Elgin i Linkwood).
Jej nazwa to połączenie nazwy wzgórza (Ben) i starej farmy (Riach).
W początkach jej przygody z gorzelnictwem mocno pomóc mogła prywatna nitka kolejowa wraz z prywatnym parowozem Buggy.
Mogła, choć…
Destylaty z BenRiach początkowo trafiały tylko do blended whisky, przede wszystkim do Pattison’s.
W związku z upadkiem firmy produkującej tę whisky w 1899 roku nastąpił ogromny kryzys, a wiele współpracujących z braćmi
Pattison gorzelni musiało się zamknąć (np. Tomatin).
W przypadku BenRiach również nie było inaczej. Duff musiał sprzedać i BenRiach i Longmorn, a BenRiach zaprzestał produkcji już w 1900 roku.
Jak się
później okazało, na całe 65 lat…
Na całe szczęście BenRiach nie odszedł całkowicie w zapomnienie.
A raczej odszedł, ale uniknął całkowitej likwidacji.
W latach 1900-1965, jako że posiadał własne słodownie, BenRiach zaopatrywał
w słód właśnie pobliską destylarnię Longmorn.
I tak przetrwał najbardziej ponure dzieje w swej ponad 100-letniej historii.
Lata 60-te XX wieku to ponowny boom na whisky, szczególnie odczuwalny w USA.
Nowym właścicielem BenRiach została firma The Glenlivet Distillers Ltd., która przeprowadziła w zakładzie konieczną
renowację, dzięki czemu produkcję w BenRiach wznowiono w 1965 roku.
W latach 1965-1985 gorzelnią BenRiach zarządzał konglomerat The Glenlivet Distillers Ltd., w którego portfolio, oprócz BenRiach, znajdowały się także gorzelnie The Glenlivet, Glen Grant, Caperdonich i Longmorn.
Co prawda istnieją źródła mówiące, iż nowy właściciel (koncern Seagram) przejął pieczę nad destylarnią w 1977 lub 1978 roku, jednakowoż ja opieram się na informacjach z oficjalnej strony BenRiach, które mówią o zakupie gorzelni
przez Seagram w 1985 roku.
Być może i tak było, że to Seagram Distillers od 1977/1978 roku sprawował pieczę nad BenRiach, wszak to wtedy firma ta wchłonęła The Glenlivet Distillers Ltd.
Wiadomo jednak na pewno, że Seagram wchłonięty został z
kolei w 2001 roku przez mega-koncern Pernod Ricard, a zarządzaniem BenRiach zajęła się spółka zależna tegoż koncernu, Chivas Brothers.
Wróćmy na chwilę do roku 1972.
W BenRiach powrócono wtedy do starych, XIX-wiecznych metod destylacji i zdecydowano się na odważny ruch, którego skutki możemy podziwiać do dzisiaj.
Otóż w tymże wspomnianym
1972 roku rozpoczęto eksperyment z tworzeniem whisky ze słodu wędzonego torfem, co jak na Speyside było czynem iście bezkompromisowym…
Te trzy daty są niezwykle ważne w BenRiach. W 1972 roku, jak już wspomniałem, rozpoczęto tworzyć destylaty z zatorfionego słodu.
W 1975 roku powstają pierwsze torfowe destylaty, a w 1983 roku pierwsze torfowe whisky
BenRiach.
W 1998 roku zaś wdrożono kolejny eksperyment, powtarzany raz w roku do dziś – potrójną destylację.
Dlatego też dzisiaj możemy cieszyć się whisky BenRiach tworzoną z pomocą 3 stylów: klasycznego,
torfowego i potrójnie destylowanego.
W roku 1985 Seagram zwiększył wydajność gorzelni BenRiach poprzez dodanie kolejnych dwóch alembików (do dziś działa ich właśnie 4).
W 1994 roku zaś destylarnia wprowadzi na rynek swoją pierwszą słodową whisky – nietorfową
10-letnią single malt.
Od tej pory BenRiach wejdzie w nową dla siebie, niezwykle owocną zresztą, erę.
W 2001 roku Seagram wchłonięty został przez Pernod Ricard. Pieczę nad gorzelnią przejęła spółka zależna Pernod Ricard – Chivas Brothers.
O tym okresie pisze się, że Chivas natychmiast zamknęli zakład,
inne źródło mówi o zredukowaniu działalności do 3 miesięcy w roku (oficjalna strona gorzelni pisze o zamknięciu w październiku 2002 roku). Niezależnie od tego wszystkiego BenRiach nie musiał odczuwać dłuższego zastoju. Otóż w 2004
roku destylarnia przeszła w ręce niezależnego konsorcjum, The BenRiach Distillery Co.
BenRiach Distillery Co. powstało w 2004 roku. Założycielami byli dwaj finansiści z RPA – Geoff Bell i Wayne Keiswetter (Intra Trading) oraz były dyrektor zarządzający firmy Burn Stewart Distillers (m. in. gorzelnie Bunnahabhain, Deanston, Tobermory),
Billy Walker.
To dzięki nim BenRiach ponownie otwarto w 2005 roku. W ich portfolio znalazły się także gorzelnie GlenDronach (od 2008 roku) i Glenglassaugh (od 2013 roku).
Dla BenRiach
rozpoczęła się nowa, złota era… Billy’ego Walkera…
Ostatnim właścicielem (póki co) w historii BenRiach jest Brown-Forman (ci od Jacka Danielsa i Finlandii).
Dokładnie 1 czerwca 2016 roku wchłonęli oni The BenRiach Distillery Co. (czyli także destylarnie doń należące)
za niebotyczną sumę 281 milionów funtów.
Oczywiście The BenRiach Distillery Co. nadal zarządza BenRiach, ale już tylko jako spółka zależna.
Za czasów Billy’ego Walkera BenRiach rośnie w siłę.
W 2012 roku ponownie otwarto słodownie podłogowe, co nie jest czymś powszechnym w dzisiejszym gorzelnictwie.
Portfolio również sukcesywnie powiększa
się do dziś (od 2006 roku).
Dodatkowo Walker zostawia swój nietypowy podpis wszędzie tam, gdzie działa.
Otóż środkowa litera w nazwie gorzelni zawsze jest wielka (BenRiach, GlenDronach, GlenAllachie).
W 2015 roku BenRiach dostąpił niebywałego zaszczytu w świecie whisky.
Wystarczyło kilka lat wytężonej pracy Billy’ego Walkera, by BenRiach otrzymał tytuł Whisky Distiller of the Lear na Icons of Whisky Awards.
To jedno z największych wyróżnień, jakie otrzymać może jakakolwiek destylarnia na świecie.
W 2016 roku nastąpiła zmiana na stanowisku Master Blender.
Została nią dr Rachel Barrie, postać uznana i szanowana w męskim świecie gorzelnictwa.
Posiadająca ponad 25-letnie doświadczenie dr Barrie, swego
czasu przyjęta do Galerii Sław prestiżowego Whisky magazine, odpowiada od tej pory za destylaty w 3 gorzelniach – oprócz BenRiach również w The GlenDronach i Glenglassaugh.
Dr Barrie oczywiście od początku swej pracy nie próżnowała, dzięki czemu już we wrześniu 2020 roku narodziło się nowe portfolio w BenRiach, z graficznie przeprojektowanymi etykietami.
W podstawowym core range
znaleźć możemy wersje: 10-letnią (nietorfową i dymną), 12-letnią (nietorfową i dymną), 21, 25 i 30-letnią (nietorfowe).
W aktualnym dossier wersje dla rynku Travel Retail to: Quarter Cask NAS (nietorfowa i torfowa) oraz potrójnie destylowana wersja 10-letnia.
Autorem tychże był Billy Walker.
Wśród edycji specjalnych
znajdziemy 2 limitowane wersje NAS: Smoke Season 52,8% ABV (virgin oak, bourbon barrels), Malting Season 48,7% ABV (także virgin oak, bourbon barrels) oraz 9 (obecnie) wersji Vintage Single Casks (torfowe i nietorfowe).
Piękna i znacząca ciekawostka – oficjalna strona gorzelni nie odżegnuje się od edycji, które do niedawna widniały w dossier BenRiach i których autorem był Billy Walker.
Wręcz przeciwnie, znajdziemy tam wszelkie
informacje o kilkunastu torfowych i nietorfowych wersji, które już za chwilę staną się białymi krukami których wartość zapewne wzrastać będzie z każdym kolejnym rokiem.
Na początku tego artykułu podałem wyjaśnienie nazwy gorzelni jako połączenie nazwy wzgórza (Ben) i starej farmy (Riach).
Istnieją również źródła mówiące o gaelickim pochodzeniu nazwy, która oznaczać ma ni mniej,
ni więcej tylko „Wzgórze Riach” („Hill of Riach”).
A co powiecie o jeszcze innym tłumaczeniu – jako „Cętkowana/nakrapiana góra” („Speckled mountain”).
Co ciekawe, każde z tłumaczeń jest więcej, niż prawdopodobne.
W BenRiach słodowanie odbywa się w gorzelni (poza BenRiach proces ten zachodzi jeszcze tylko w Blavenie).
Zacieranie zaś jest nieco bardziej czasochłonne, niż w innych zakładach. Wynika to z faktu, iż
proces ten podzielony jest na 4 cykle (w większości destylarni wystarczą 3 cykle), przez co używa się nieco więcej wody w stosunku do przyjętych, ogólnych, uśrednionych standardów.
Woda ta, bogata w minerały (szczególnie
w wapń), pochodzi ze źródła The Burnside Springs.
Istnieje kilka źródeł mówiących o różnych długościach fermentacji w BenRiach.
Generalnie widełki są między nimi dość duże, bo oscylują w okolicach od 50 do 100 godzin.
Bardziej prawdopodobny jest
wariant krótszy (nowsze artykuły), natomiast całkowitej pewności niestety nie mam.
Słód oczywiście bywa nietorfowy lub lekko torfowy (raz w roku), najczęściej używanymi odmianami jęczmienia są Optic i Concerto.
Destylacja w BenRiach odbywa się w dwóch parach alembików.
Stosuje się destylację klasyczną (podwójną) dla destylatów nietorfowych i torfowych oraz, rzadziej, destylację potrójną.
Czas każdej z
destylacji to około 6 godzin, czyli dość długo.
Rocznie w BenRiach powstaje 2,8 miliona litrów destylatu new make o mocy 68% ABV bezpośrednio po destylacji.
Maturacja odbywa się zarówno w tradycyjnych sztauerskich magazynach, jak i w bardziej nowoczesnych i pojemnych magazynach regałowych.
Whisky leżakuje w naprawdę imponującej gamie przeróżnych beczek: virgin oak,
po burbonie, sherry, porto, marsali, maderze, francuskim czerwonym winie, a nawet po rumie.
BenRiach stara się być na bieżąco z nowymi trendami w świecie whisky. Portfolio jest nawet więcej, niż satysfakcjonujące, a mając na podorędziu takich specjalistów jak Billy Walker i dr Rachel Barrie możemy być spokojni, że jeszcze niejedna znakomita
whisky z tejże gorzelni ujrzy niebawem światło dzienne.
Dodatkowo 21 maja 2021 roku BenRiach otworzył swe podwoje dla whisky-turystów w postaci pierwszego w swej historii visitors centre.
Nie mam wątpliwości, że przyszłość należy właśnie do takich, mądrze zarządzanych gorzelni.